Juridisch

Meer informatie? Lees hieronder hoe je informatie deelt en verwerkt.

AVG

Wat is de AVG?

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is een Europese wet die bepaalt hoe organisaties en personen met persoonsgegevens moeten omgaan. Het doel is dat mensen zeggenschap houden over hun eigen gegevens.

Bij het verwerken van persoonsgegevens hou je je aan zes basisprincipes:

1. Rechtmatig, behoorlijk en transparant

Rechtmatig: Je hebt een geldige reden (grondslag) nodig:

  • Toestemming van betrokkene(n).
  • Noodzakelijk voor een overeenkomst.
  • Wettelijke verplichting.
  • Bescherming van iemand in nood.
  • Wettelijke taak van de overheid.
  • Gerechtvaardigd belang.

Behoorlijk: Je mag gegevens niet gebruiken op een manier die schade toebrengt of discrimineert.

Transparant: Je legt duidelijk uit waarom en hoe je gegevens verwerkt.

2. Doelbinding

Gebruik gegevens alleen voor het doel waarvoor je ze hebt gekregen. Voor ander gebruik is opnieuw toestemming nodig.

3. Minimale gegevensverwerking

Verwerk alleen gegevens die echt nodig zijn.

4. Juistheid

Houd gegevens correct en actueel.

5. Opslagbeperking

Bewaar gegevens niet langer dan nodig is.

6. Vertrouwelijkheid en integriteit

Bewaar gegevens veilig en bescherm ze tegen verlies of misbruik.

Bijzondere en strafrechtelijke persoonsgegevens

Bijzondere persoonsgegevens (zoals medische of politieke informatie) en strafrechtelijke gegevens mogen in principe niet worden verwerkt. Deze zijn extra gevoelig en vallen onder strenge regels. Verwerking mag alleen als dat echt nodig is en je aan specifieke voorwaarden voldoet.

Informatie delen

Wat is het beroepsgeheim?

  • Professionals hebben een beroepsgeheim: je mag informatie over cliënten alleen delen met hun toestemming.
Beroepsgeheim bestaat uit zwijgplicht en verschoningsrecht.
  • Zwijgplicht: Je moet vertrouwelijke informatie geheimhouden.
  • Verschoningsrecht: Je mag zwijgen tegenover politie of justitie als het om vertrouwelijke informatie gaat. Dit kun je bespreken met een juridisch adviseur.

Wanneer mag je het beroepsgeheim doorbreken?

  1. Met toestemming van de betrokkene: Toestemming moet bewust, specifiek en vrijwillig zijn.
  2. Veronderstelde toestemming: Als iemand geen toestemming kan geven (bijv. bewusteloos), schat je in wat diegene gewild zou hebben.
  3. Wettelijke plicht of meldrecht: Bij een wettelijke verplichting of wanneer je wettelijk mag melden (bijv. op basis van de meldcode).
  4. Conflict van plichten: Je doorbreekt het beroepsgeheim als je anders ernstige schade niet kunt voorkomen. Alleen als:
    • toestemming is geprobeerd.
    • niet ingrijpen ernstige schade veroorzaakt.
    • je in gewetensnood verkeert.
    • er geen andere oplossing is.
    • schade vrijwel zeker voorkomen kan worden.
    • je zo min mogelijk informatie deelt.
  5. Zwaarwegend belang: Het belang van delen weegt zwaarder dan geheimhouding (bijv. bij ernstige gezondheidsrisico’s).
Het beroepsgeheim is de basis voor vertrouwen, maar mag in uitzonderlijke gevallen zorgvuldig doorbroken worden.

Aan wie vraag je toestemming voor het delen van informatie?

Minderjarigen 

  • Bij kinderen tot 12 jaar: aan ouders/wettelijk vertegenwoordiger.
  • Bij jongeren tussen 12 en 16 jaar: zowel aan de jongere als aan ouders/wettelijk vertegenwoordiger.
  • Bij jongeren vanaf 16 jaar: aan de jongere zelf.

Meerderjarigen

  • Bij volwassenen met een ondercuratelestelling: aan de volwassene en de curator voor (onder andere) behandeling en begeleiding.
  • Bij volwassenen met een onderbewindstelling: aan de volwassene zelf en aan de bewindvoerder voor de goederen/financiën die onder bewind staan.
  • Bij volwassenen met een mentor: aan de volwassene zelf en aan de mentor voor de persoonlijke belangen.
Een curator, bewindvoerder en mentor worden aangesteld door een rechter.

Curatele- en bewindsregister

In het openbare curatele- en bewindregister staan:
  • Onder curatele gestelde personen.
  • Personen die vanwege verkwisting of problematische schulden onder bewind zijn geplaatst.
  • Personen die onder bewind zijn geplaatst vanwege lichamelijke of geestelijke omstandigheden, waarvan de kantonrechter heeft besloten dat publicatie noodzakelijk is.
Het Centraal Curatele- en Bewind Register is openbaar en iedereen kan een verklaring uit het register opvragen. 

Wanneer hebben ouders gezag?

  • De biologische moeder krijgt automatisch gezag als zij 18 jaar of ouder is, niet onder curatele staat en geen geestelijke stoornis heeft.
  • Ouders krijgen automatisch gezag als zij voor de geboorte of adoptie van het kind getrouwd zijn, geregistreerde partners zijn of het kind hebben erkend.

Gezamenlijk gezag

Het gezamenlijk gezag kan worden aangevraagd bij de rechtbank. Als ouders zijn gescheiden, houden zij samen het gezag. Heel soms beslist de rechter anders en krijgt één van de ouders alleen het gezag. De rechten van de ouder zonder gezag vind je in het burgerlijk wetboek, vanaf artikel 245.

Wat zijn rechten van ouders zonder gezag?

Ouders:
  • De ouder zonder gezag heeft recht op informatie over het kind. 
  • De ouder met gezag moet informatie geven, bijvoorbeeld over school en de gezondheid. 
  • Bij belangrijke beslissingen moet de ouder met gezag de ouder zonder gezag om diens mening vragen. 
  • De ouder met gezag neemt de uiteindelijke beslissing.
Professionals:
  • Een professional moet belangrijke informatie geven als de ouder zonder gezag erom vraagt. 
  • Een professional kan ook uit zichzelf de ouder zonder gezag informeren. 
De rechten van de ouder zonder gezag vind je in het burgerlijk wetboek, artikel 377c.

Gezagsregister

In het openbare gezagsregister staat wie er gezag heeft over een minderjarig kind. Het Gezagsregister is openbaar. Iedereen kan een uittreksel uit het register opvragen. 

Wat is het verschil tussen een voogd en een gezinsvoogd?

Een jeugdbeschermer kan een voogd of een gezinsvoogd zijn en werkt bij een gecertificeerde instelling.
  • Gezinsvoogd: Een gezinsvoogd wordt ook wel jeugdbeschermer genoemd en is betrokken bij een ondertoezichtstelling (OTS). Een OTS is een vorm van gedwongen hulp. Ouders zijn verplicht om mee te werken aan de aanwijzingen en adviezen van de gezinsvoogd. Bij een OTS ligt het gezag bij de ouders.
  • Voogd: Een voogd komt in beeld wanneer ouders geen gezag meer kunnen of mogen uitoefenen, bijvoorbeeld in het geval van overlijden. Een voogd heeft gezag en is verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind.

Meld- en informatierechten

Wat is het meldrecht, informatie plicht en informatierecht?

Verplichting om de meldcode te gebruiken

Bij signalen van huiselijk geweld ben je verplicht om de stappen van de meldcode te volgen.

Meldrecht (Wmo 2015, artikel 5.2.6.)

Je mag huiselijk geweld melden bij Veilig Thuis, zonder toestemming van de betrokkene.
Meldplicht: Grensoverschrijdend gedrag van een medewerker richting een cliënt moet je melden bij de inspectie of toezichthouder.

Informatierecht (Jeugdwet, art. artikel 7.3.11

Je mag informatie delen met de Raad voor de Kinderbescherming of een jeugdbeschermer als dat nodig is voor de veiligheid van het kind.

Informatieplicht (Jeugdwet, artikel 7.3.11)

Als een jeugdbeschermer informatie opvraagt die nodig is voor zijn taak, ben je verplicht deze te geven.
Zonder toestemming is niet automatisch zonde medeweten. Informeer de ander als het kan.

Wie is verantwoordelijk voor de melding bij Veilig Thuis?

De melding bij Veilig Thuis moet worden gedaan door degene die de signalen waarneemt. Veilig Thuis heeft de informatie van de melding uit eerste hand nodig. De melding kan ook uit naam van de organisatie worden gedaan.
Hierop is een uitzondering. Professionals met competentietaakprofiel 1 kunnen de melding laten doen door een professional met competentietaakprofiel 2. Eindverantwoordelijk voor de melding bij Veilig Thuis is de directeur en/of bestuurder.

Informatie verwerken

Wat is het doel van een dossier?

Een dossier is essentieel voor het bieden van goede zorg. Het helpt om ontwikkelingen te volgen, successen te benoemen en verbeterpunten te signaleren. Door ook de stappen van de meldcode vast te leggen in het dossier, kun je onderbouwen waarom je bepaalde beslissingen hebt genomen en welke acties zijn ondernomen.

Welke informatie leg je vast in het dossier?

Stap 1 . Breng signalen in kaart

  • De feitelijke signalen die je hebt waargenomen.
  • Met wie je hierover hebt gesproken.
  • De reactie van de betrokkene(n) of hun vertegenwoordiger.
  • Gemaakte afspraken over eventueel vervolg.

  • Stap 2. Overleg met deskundig professional en/of Veilig Thuis

  • Wie je hebt geraadpleegd.
  • Wat het advies was.
  • Waarom je eventueel van dat advies bent afgeweken.

Stap 3. Ga ingsprek met betrokkenen

  • Met wie het gesprek is gevoerd.
  • De reactie op de signalen.
  • Gemaakte vervolgafspraken.
  • Reactie op een aangekondigde melding.
  • Reden waarom het gesprek is overgeslagen (indien van toepassing).

Stap 4. Weeg de oneiligheid met het afwegingskader:

  • Uitkomst van de afweging.
  • Onderbouwing van het besluit.

Stap 5. Besluit over het organiseren van hulp en het melden bij Veilig Thuis:

  • Of er hulp wordt georganiseerd.
  • Of er wel of geen melding wordt gedaan bij Veilig Thuis, inclusief de inhoud.
  • Gemaakte afspraken.

Wie legt gegevens vast in het dossier?

Professionals met competentietaakprofiel 1 voeren stap 1 en 2 uit. Zij hebben niet altijd toegang tot het dossier.
Professionals met competentietaakprofiel 2 zijn verantwoordelijk voor alle vijf stappen van de meldcode en hebben altijd toegang tot het dossier.
Als profiel 1 geen toegang heeft tot het dossier, registreert profiel 2 de informatie na overleg.

Hoe schrijf je zorgvuldig?

Houd bij het schrijven rekening met deze 8 tips:
  1. Schrijf alsof iemand anders meeleest.
  2. Gebruik duidelijke, begrijpelijke taal.
  3. Noteer alleen actuele en juiste gegevens.
  4. Blijf feitelijk en vermijd oordelen of interpretaties.
  5. Leg zowel bevestigende als ontkrachtende signalen vast.
  6. Noteer altijd de reactie van de betrokkene(n).
  7. Vermeld de bron van informatie.
  8. Noteer diagnoses alleen als deze zijn vastgesteld door een deskundige.

Mag je informatie over een derde in het dossier vastleggen?

Ja, maar alleen als dit noodzakelijk is om onveiligheid te stoppen. Dit mag op basis van:
  • Een wettelijke informatieplicht of meldrecht.
  • Een conflict van plichten.
  • Een zwaarwegend belang.

Mag je foto’s maken van letsel?

Op basis van privacyregels is dit het advies:
  • Maak alleen een foto als dit echt nodig is om signalen goed vast te leggen.
  • Foto’s moeten een aanvulling zijn op de beschrijving, niet de enige vorm van documentatie.
  • Zorg dat de persoon niet herkenbaar in beeld komt.
  • Vraag altijd toestemming van het slachtoffer, ook bij minderjarigen.
  • Raadpleeg een vertrouwensarts van Veilig Thuis voor advies over het wel of niet maken van foto’s.

Wanneer heb je recht op inzage?

Je hebt het recht om jouw dossier bij een organisatie in te zien. Je geeft per mail of brief aan welke gegevens je wilt inzien. De organisatie controleert je identiteit en moet binnen één maand reageren.
Beperkingen op inzage gelden als:
  • de veiligheid van jou of anderen in gevaar komt.
  • de privacy van anderen wordt geschonden.

Bij ouders met gezag kan inzage worden geweigerd als dit de veiligheid van het kind bedreigt.